30.07.2023r.
Lekarz weterynarii to zawód zaufania publicznego, który zgodnie z Kodeksem Etyki Lekarza Weterynarii powinien sumiennie wypełniać swoje obowiązki. Kodeks Etyki stanowi, iż obowiązkiem lekarza weterynarii jest stałe uzupełnianie swojej wiedzy i doskonalenie umiejętności zawodowych. Wiemy, że lekarze weterynarii pełnią szczególną rolę w społeczeństwie, to im powierzamy kiedy zachodzi taka potrzeba naszych czworonogów. Niewątpliwie to od ich wiedzy, często wieloletniego doświadczenia, intuicji i właściwej diagnozy zależy życie i zdrowie naszych pupili. Powołaniem lekarza weterynarii jest dbałość o zdrowie zwierząt.
Na gruncie prawa polskiego, lekarze weterynarii w związku z wykonywaniem zawodu narażeni są na ponoszenie aż trzech zróżnicowanych rodzajów odpowiedzialności prawnej:
1/cywilnej
2/ karnej
3/ zawodowej
Odpowiedzialność cywilna wynika z przepisów kodeksu cywilnego.
W przypadku wyrządzenia szkody zwierzęciu, a co za tym idzie jego właścicielowi, powstaje odpowiedzialność cywilna. Źródłem odpowiedzialności cywilnej lekarza weterynarii może być czyn niedozwolony bądź też umowa zawarta między właścicielem zwierzęcia a lekarzem weterynarii. Obowiązek naprawienia szkody będzie wówczas wynikał z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania kontraktowego. szkodą, związkiem przyczynowym między niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem zobowiązania a powstałą szkodą.
Odpowiedzialność cywilna może zatem przybrać postać odpowiedzialności kontraktowej, deliktowej lub może zachodzić ich zbieg.
Na pojęcie szkody składają się: szkoda rzeczywista i utrata potencjalnych korzyści. Zdarzenie powodujące szkodę to np. błąd w sztuce. Kolejnym elementem jest wina, czyli niezgodne z prawem i wiedzą medyczną zachowanie. Dodatkowo musi zaistnieć także związek przyczynowo-skutkowy między szkodą a winą.
Mówiąc z kolei o winie należy mieć na uwadze, iż Wina może być umyślna tj. powstała w sytuacji gdy czyn jest sprzeczny z zawodową normą etyczną lub zasadą deontologii weterynaryjnej tj. norm moralnych) i nieumyślna, W tym ostatnim przypadku przykładem jest niedbalstwo np. niezachowanie należytej staranności.
Odpowiedzialność karna lekarza weterynarii
Ustawa o ochronie zwierząt zabiera również unormowania dotyczące odpowiedzialności karnej. Zostały one umiejscowione w Rozdziale 11 tej ustawy. Ponadto bezprawne pozbawienie zwierzęcia życia jest przestępstwem publicznoskargowym i co do zasady powszechnym (wyjątkiem są przepisy związane z dokonywaniem uboju zwierząt przez osoby nieposiadające odpowiednich uprawnień albo kwalifikacji), które może być dokonane przez każdego, w tym również właściciela.
Chciałabym zwrócić uwagę, iż w przeciwieństwie do odpowiedzialności karnej lekarzy za błąd w sztuce medycznej i obowiązujące w tym zakresie przepisy, nie istnieją analogiczne uregulowania w odniesieniu do lekarzy weterynarii.
Natomiast powołana ustawa o ochronie zwierząt zawiera definicję pojęcia znęcania się nad zwierzętami.
I tak zgodnie z treścią art.6 ust.2 pkt. 8 przez znęcania należy rozumieć „dokonywanie na zwierzętach zabiegów i operacji chirurgicznych przez osoby nieposiadające wymaganych uprawnień bądź niezgodnie z zasadami sztuki lekarsko-weterynaryjnej, bez zachowania koniecznej ostrożności i oględności oraz w sposób sprawiający ból, któremu można było zapobiec”.
By móc pociągnąć lekarze weterynarii do odpowiedzialności na podstawie powołanego przepisu należałoby wykazać spełnienie łącznie wszystkich wymienionych w nim przesłanek.
Co więcej, należałoby wykazać, iż lekarz weterynarii działa umyślnie tj. Ma świadomość iż jego działanie nie jest zgodne z zasadami sztuki lekarsko – weterynaryjnej bądź też ma świadomość niż zabieg bądź operacja przez niego wykonywana odbyła się bez zachowania koniecznej ostrożności i oglądalności a także w sposób sprawiający ból, któremu można było zapobiec.
W przypadku udowodnienia, iż zachowanie lekarza weterynarii wypełniało łącznie powołane wyżej znamiona To sąd może wymierzyć za ten czyn karę pozbawienia wolności do lat 3.
Jeżeli sprawca popełnił to przestępstwo w związku z wykonywaniem zawodu, prowadzeniem działalności lub wykonywaniem czynności wymagających zezwolenia, które są związane z wykorzystywaniem zwierząt lub oddziaływaniem na nie, sąd może orzec tytułem środka karnego zakaz:
1) wykonywania wszelkich lub określonych zawodów,
2) prowadzenia wszelkiej lub określonej działalności lub
3) wykonywania wszelkich lub określonych czynności wymagających zezwolenia
– które są związane z wykorzystywaniem zwierząt lub oddziaływaniem na nie.
W razie skazania za przestępstwo znęcania w typie podstawowym ( przepisy przewidują również odpowiedzialność za popełnienie przestępstwa znęcania ze szczególnym okrucieństwem ) sąd orzeka również nawiązkę w wysokości od 1000 zł do 100 000 zł na wskazany cel związany z ochroną zwierząt.
W tym przypadku orzeczenie nawiązki jest obowiązkowe.
W sztuce lekarskiej możemy wyróżnić różne rodzaje błędów.
Błąd diagnostyczny wiąże się z nieprawidłowym postępowaniem weterynarza oznaczającym niewłaściwe rozpoznanie stanu zdrowia zwierzęcia.
Może on przyjąć dwie formy:
– tzw. błąd „pozytywny” – w sytuacji kiedy lekarz nieprawidłowo ustalił, że zwierzę cierpi na dane schorzenie, podczas gdy w rzeczywistości zwierzę jest zdrowe,
– tzw. błąd „negatywny” – w sytuacji kiedy lekarz uznał, że zwierzę jest zdrowe, podczas gdy w rzeczywistości niesłusznie nie rozpoznał u niego określonej jednostki chorobowej.
To co jest ważne przy ocenie skutków błędu diagnostycznego to to iż wyłącznie błąd określany jako „negatywny” może spowodować odpowiedzialnością karną weterynarza. Trzeba także pamiętać, że Sama diagnoza nawet błędna nie stwarza zagrożenia, ale podjęcie przez Lekarza weterynarii działań terapeutycznych wobec zwierzęcia w wyniku nieprawidłowej diagnozy może skutkować jego odpowiedzialnością karną. Trzeba jednak pamiętać iż Wszystko zależy od konkretnego przypadku, Odpowiedzialność Na tej płaszczyźnie moim zdaniem, odpowiedzialność weterynarza mogłaby powstać w przypadku jego Rażącego postępowania, wówczas kiedy to niewłaściwa diagnoza byłaby spowodowana nieprawidłowym postępowaniem lekarza, zobowiązanego działać ostrożnie i zgodnie z aktualną wiedzą.
Błąd terapeutyczny ma miejsce wówczas, kiedy weterynarz podejmuje niewłaściwe działania w konsekwencji postawionej uprzednio diagnozy tj. wadliwego rozpoznania.
Z kolei z błędem technicznym mamy do czynienia, gdy nastąpi niewłaściwe wykonanie czynności leczniczej – najczęściej dotyczy zabiegów operacyjnych.
Błędy organizacyjne natomiast dotyczą one nie tyle wadliwego procesu leczenia, lecz złej organizacji pracy personelu kliniki weterynaryjnej.
Odpowiedzialność zawodowa lekarzy weterynarii.
Odpowiedzialność zawodowa lekarzy weterynarii została przewidziana w ustawie z dnia 21 grudnia 1990 r. o zawodzie lekarza weterynarii i izbach lekarsko-weterynaryjnych.
Zgodnie z art. 45 tej ustawy członkowie samorządu podlegają odpowiedzialności zawodowej przed sądami lekarsko-weterynaryjnymi za postępowanie sprzeczne z zasadami etyki i deontologii weterynaryjnej oraz za naruszenie przepisów o wykonywaniu zawodu lekarza weterynarii.
Typowym przykładem będzie zachowanie polegające na niewłaściwym leczeniu zwierzęcia, będące skutkiem naruszenia wymaganego przez ustawę wymogu szczególnej staranności, które to naruszenie może przejawiać się w różny sposób, choćby w nieprzeprowadzeniu odpowiednich badań i postawieniu w związku z tym błędnej diagnozy, prowadzącej do wspomnianego niewłaściwego lub nawet zbędnego leczenia. Kwestie tej odpowiedzialności zostały przewidziane np w wyroku Sądu Najwyższego z 19 czerwca 2015 r. (sygn. SDI 15/15).
Szerzej odnośnie dyscyplinarnej odpowiedzialności lekarza weterynarii w osobnym artykule.
Zdjęcie: Freepik
